دو ويژگي وضعيت ايران را در مقايسه با ساير كشورها در بحث اوقات فراغت متمايز ميسازد: نخست گستره جمعيتي قشر نوجوان و جوان كه حدود يك چهارم جمعيت كشورمان را در بر ميگيرد و دوم وجود تعطيلات زياد در ايران در مقايسه با ساير كشورهاي جهان. اين دو موضوع سبب گرديده سياستگذاري و برنامه ريزي براي پر نمودن اوقات فراغت در جمهوري اسلامي ايران از اهميت مضاعف برخوردار شود.
محمد جواد حق شناس گرگابی*
چكيده:
غني سازي اوقات فراغت شهروندان و به ويژه جوانان و نوجوانان يكي از كارويژه هاي نهادهاي فرهنگي در تمامي كشورهاي جهان است. معمولاً در جوامع توسعه يافته اين نقش را سازمانهاي غيردولتي و وابسته به جامعه مدني به نحو احسن انجام ميدهند اما در كشورمان با توجه به ضعف و در مواردي فقدان سازمانهاي غيردولتي، سازمانهاي عمومي و دولتي عهده دار اين نقش هستند. شهرداري تهران به عنوان يكي از بزرگترين سازمانهاي عمومي در ايران با توجه به پتانسيل و امكانات خود توانسته با راه اندازي سامانه هاي نشاط به غنی سازي بخش بزرگي از اوقات فراغت خانواده هاي تهراني در تابستان بپردازد. با توجه به الگوي موفقي كه اين سامانه ها عرضه كردهاند، در نوشتار حاضر سعي شده است بر اساس رهيافت چارچوب منطقي(LFA) ضمن مستندسازي اين الگو، نحوه پياده سازي، كاركردها و نتايج سامانه هاي نشاط مورد بررسي قرار گيرد.
مقدمه:
استفاده بهينه از اوقات فراغت در جهت توانمندسازي، بروز استعدادها و خلاقيتها و جلوگيري از انحرافات از مهمترين اهداف برنامه هاي غني سازي اوقات فراغت است. دو ويژگي وضعيت ايران را در مقايسه با ساير كشورها در بحث اوقات فراغت متمايز مي سازد: نخست گستره جمعيتي قشر نوجوان و جوان كه حدود يك چهارم جمعيت كشورمان را در بر ميگيرد و دوم وجود تعطيلات زياد در ايران در مقايسه با ساير كشورهاي جهان. اين دو موضوع سبب گرديده سياستگذاري و برنامه ريزي براي پر نمودن اوقات فراغت در جمهوري اسلامي ايران از اهميت مضاعف برخوردار شود. متاسفانه به رغم وجود چنين پتانسيل عظيمي نهادهاي فرهنگي متولي امور جوانان و نوجوانان كمتر به اين مساله پرداخته اند و اغلب طرحها و برنامه هاي آنها به نوعي جنبه رفع تكليف داشته و از اثربخشي بالايي برخوردار نبوده است.
با اين حال شهرداري تهران در چند سال اخير مشكل اوقات فراغت خانواده هاي تهراني در فصل تابستان را در دستور كار خود قرار داده و سعي كرده است با اجراي طرحهاي مختلف به غني سازي اوقات فراغت و آموزش نحوه گذران اين اوقات بپردازد. سامانه نشاط مهمترين طرح شهرداري در اين خصوص است. اين سامانه كه از حدود پنج سال پيش تاكنون توسط اين نهاد در حال اجراست در اين مدت توانسته تا حدود زيادي به نياز شهروندان تهراني براي گذران اوقات فراغت پاسخ دهد. سامانه نشاط مجموعهاي از برنامه هاي متنوع فرهنگي، هنري و تفريحي است كه در فصل تابستان در بوستانهاي مختلف تهران اجرا می شود. با توجه به استقبال خوب شهروندان از اين برنامه ها تعداد آنها در مناطق مختلف تهران از 22 مورد در سال 85 به بيش از 370 مورد در سال 89 رسيده است. نهادها و سازمانهاي مختلفي در اين طرح با شهرداري تهران همكاري ميكنند كه ميتوان به شوراياري ها، تشكلهاي غيردولتي، نيروي انتظامي، سازمان تبليغات اسلامي، مدارس، مساجد، بسيج و ... اشاره كرد. با توجه به موفقيت اين طرح، در نوشتار حاضر تلاش شده است با استفاده از رهيافت چارچوب منطقي(LFA) به مستندسازي اين پروژه پرداخته شود.
در پايان نيز جهت اطلاع بيشتر مخاطبان خلاصه اي از گزارش عملكرد معاونت فرهنگي شهرداري تهران در خصوص سامانه نشاط در سال 88 ارائه شده است.
معرفي مدل LFA و نحوه كاربست آن:
LFA كه مخفف ”Logical Framework Approach” است روشي هدفمند براي برنامه ریزی است که به طور خلاصه میتوان آن را ابزاری برای طرح برنامه و تجزیه و تحلیل، سنجش، پیگیری و ارزیابی یک پروژه تعریف نمود. اين متد، وسیله ای برای تجزیه و تحلیل منطقی و تفکر سامان یافته در برنامه ریزیها است.
LFA دارای 9 مرحله به شرح زير است:
1- تحلیل کلی محیطی: تمامی پروسه های تغییرات هدفمند، جزئی از یک مجموعه بزرگتر هستند و اجزاي این مجموعه نامیده میشوند. جریانات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی که در یک جامعه اتفاق میافتد، به طور مداوم روی یک پروژه تاثیر می گذارند. بنابراین در طراحی یک پروژه، بایستی به روشنی برعوامل خارجی که بر روی پروژه تاثیر گذارند آگاهی داشته باشیم. به همین دلیل ما در آغاز به یک برداشت صوری از شرايط محیطی پروژه اقدام میکنیم.
2- تحلیل گروه های ذینفع در پروژه: ذينفعان به کسانی اطلاق ميشود که به شکل مستقیم یا غیرمستقیم از پروژه تاثیر گرفته یا روی آن تاثیر میگذارند. آنها میتوانند یک تشکل یا افرادی باشند که در مخالفت یا موافقت با یک تحول نظراتی دارند. بررسی و مشخص کردن این گروه و نحوه ارتباط آنها با پروژه، بخش مهمی از تدارکات یک پروژه است.
3- تحلیل مسائل/موقعیتها: برای آنکه یک پروژه قابل کنترل باشد، باید حوزه تجزیه و تحلیل را محدود کنیم. به طور معمول دامنه بررسی مشکلات را بایستی به یک حوزه اصلی محدود نمود. برای آسانتر شدن یک مجموعه پیچیده از مسائل بایستی مشکل و دلايل وجودی آن را تجزیه و تحلیل و سپس آنها را به چند حوزه مسائل تقسیم نمود. حاصل این کار میتواند به تشکیل مجموعهای از زیربرنامهها در درون برنامه اصلی بیانجامد.
4- فرموله کردن هدف: زمانی که مسائل موجود در یک پروژه به خوبی شناسائی شده و تجزیه و تحلیل کاربران پروژه به انجام رسید، نوبت به فرموله کردن اهداف میرسد. اهداف میبایست مشخص، عملی (منطبق با واقعیت ها) و قابل سنجش باشند. تجزیه و تحلیل اهداف میتواند به سؤالات زیر پاسخ دهد:
4-ـ از این پروژه در دراز مدت چه نتایجی انتظارمیرود؟ اهمیت پروژه در چیست؟(اهداف کلی)
ـ دارنده پروژه چه شرايطی را در پایان پروژه میطلبد؟ چرا گروهی که هدف اصلی این پروژهاند، به آن نیاز دارند؟(اهداف پروژه)
ـ شرايط از چند بخش/اهداف جزئی تشکیل شده است؟ به کدام اهداف جزئی برای رسیدن به هدف کلی پروژه نیاز داریم؟ چه خدمات و محصولاتی این پروژه ارائه خواهد داد؟ (نتیجه)
5- برنامهریزی فعالیتها: فعالیتها بایستی بنیان مشکلات را هدف قرار دهند. به بیان دیگر، مهم این است که یک تحلیل اساسی از مسائل و اهداف انجام گیرد. پس از این آنالیز، برنامهریزی فعالیتها بایستی انجام شود. گروه برنامهریز به برپايی یک برنامه اجرايی ميپردازد که با اهداف مطابقت داشته یا به رسیدن به آنها میانجامد. فعالیتها، آن دسته از کارهايی هستند که توسط مجریان پروژه به اجرا در میآیند.
6- برنامهریزی منابع: برنامهریزی امکانات در ارتباط تنگاتنگ با برنامهریزی فعالیتها میباشد. آن دسته از امکاناتی که در اختیار یک پروژه برای عملی کردن آن قرار میگیرد، میتواند متشکل از مواد زیر باشد:
- متخصص فنی (متخصص بومی یا خارجی) / برنامهریزی تخصصها و دانش مورد نیاز
- تجهیزات و احتمالا لوازم یدکی و آموزش جهت تعمیر و نگهداری این تجهیزات
- سرمایه گذاری( توزیع هزینه ها، چگونگی استفاده از امکانات مالی در درازمدت و غیره)
- زمان بندی( برای اجرای هر مرحله، چه مدت زمان لازم است؟)
- مکان/ دفاترجهت پرسنل، آموزش و غیره
7- شاخصها و مقیاسهای سنجش:
برای مشاهده اینکه ما تا چه حد به اهداف تعیین شده پروژه رسیدهایم، به تعریف شاخصهايی که توسط آنها قادر به سنجش پیشرفت برنامهها در مقاطع مختلف باشیم، نیازمندیم. ما حداقل به تعداد اهداف تعیین شده به شاخص هم نیاز داريم. یک شاخص را میتوان به گونهای تعیین نمود که با کمک آن بتوان تغییرات اجرايی را اندازهگیری کرد.
یک سنجش بایستی به طورعینی قابل رسیدگی باشد. به بیان دیگر، نباید شخصی که مسئول این سنجش است روی نتیجه تاثیرگذار باشد. این بسیار مهم است که قبل از آغاز پروژه به ارقام یا آمار اوليه دسترسی داشته باشیم. شاید به مطالعات مقدماتی برای آگاهی از شرايط قبل از شروع پروژه و ارزیابی از آنها نیاز داشته باشیم.
8- بررسی موانع و مشکلات: در ارزیابی شرايط بحرانی میتوان شرايط حادی را که اجرای پروژه با آن مواجه میشود پیشبینی نمود. این کار زمانی انجام ميگيرد که افراد ذینفع بایستی به بررسی و شناخت ضرایبی که روی پروژه در حصول به اهداف تعیین شده تاثیر میگذارند، بپردازند. قاعده این است که این ریسکها را به ضرایب داخلی و خارجی تقسیم میکنند.
9- بررسی شرايط و امکانات برای تحقق اهداف: شرايط پس از دریافت اطلاعات از گروههای ذینفع، در اسناد مربوط به پروژه ثبت میشود. یک کارشناس در موقع ارزیابی پروژه، شرايطی را که گروه در آغاز تعیین کرده مورد ارزیابی قرار خواهد داد. شرايط معمولا در هر مرحله از پروژه در جداول مربوطه نوشته میشوند. باید در نظر داشت که این بسیار مهم است که شرايطی که در یک پروژه تعیین میشوند میبایستی واقعگرایانه باشند و گرنه احتمال بروز مشکلات وجود داشته و بایستی در بخش ضرايب ریسکها مورد بررسی قرار گیرند. این احتمال که اهداف بسیار بلندپروازانه بوده و نیاز به تجدید نظر در آنها لازم خواهد شد.
ماتریس LFA
پس از انجام نه مرحله آنالیز LFA بایستی پروژه در یک قالب ماتریسی بهطور خلاصه گنجانده شود. این ماتریس، پروژه را به گونهای متوالی در جهت اهداف جمعبندی کرده و ضرايب بیرونی را نیز معرفی میکند. عوامل/شرايط خارجی(مرحله نهم) که پروژه مستقیما تاثیری بر آنها نخواهد گذارد، برای حصول به اهداف تعیین شده حائز اهمیت میباشند.
در مقاله حاضر سعي شده است مراحل نهگانه مدل LFA در مورد پروژه سامانه نشاط اعمال شده و هريك از اين مراحل در جداولي كه به اين منظور تنظيمشده قرار گيرد. لازم به ذكر است كه برخي از مراحل به دليل فقدان اطلاعات لازم و يا مصداق نداشتن در مورد اين پروژه حذف شدهاند.
|
* نام پروژه: سامانه نشاط |
|
* تشريح موضوع: |
|
پر كردن اوقات فراغت شهروندان و غني سازي آن با توجه به تعطيلي حدود دو ميليون دانشآموز و 200هزار دانشجو و اقشار فرهنگي شامل معلمان، دبيران و اعضاي هيات علمي در مدت سه ماهه تابستان در تهران از اهميت مضاعفي برخوردار است. اين مساله سبب شده شهرداري تهران به عنوان دستگاهي كه وظيفه خود را تنها تميز كردن شهر و دريافت عوارض نميداند و بر اين مبنا معاونت فرهنگي و اجتماعي ايجاد نموده است به اوقات فراغت توجه نشان داده و از اين موضوع براي پيشبرد ساير اهداف خود استفاده نمايد. ايده اوليه برگزاري سامانه هاي نشاط با برگزاري جشنهاي عيدغدير سال 1384 به ذهن مديران و مسئولان شهري تهران خطور كرد و استقبال خوب از آن برنامه جرقه اوليه برپايي اين سامانه ها شد. از تابستان سال86 با برنامهريزي جامع و مدون سامانههاي نشاط در سطح مناطق 22گانه تهران بهطور مداوم اجرا شده است و تعداد برنامهها هر سال در قياس با سال قبل از آن افزايش پيدا كرده است(سامانه هاي نشاط، 1388: 3). سامانه هاي نشاط در حكم جشنواره هاي ميداني هستند كه در هر نقطه از بوستانهاي اصلي شهر تهران برپا ميشوند. اين سامانه ها(ايستگاهها، پايگاهها، مراكز سيار و ...) داراي امكان برگزاري جشن، نمايشگاه فرهنگي، برقراري ارتباط بين مردم، برپايي غرفه، تفريح و ... هستند. |
* ذي نفعان اصلي
|
ذينفع1 |
ذينفع2 |
ذينفع3 |
ذينفع4 |
ذينفع5 |
ذينفع6 |
|
شهرداريهاي مناطق تهران معاونت اجتماعي- فرهنگي شهرداريهاي مناطق تهران ادارات اجتماعي- فرهنگي نواحي شهر تهران |
خانوادههاي تهراني |
شوراياريها |
تشكلهاي غيردولتي (NGOها) |
سازمان تبليغات اسلامي |
مساجد و پايگاههاي بسيج |
* ترجيح ذينفعان
|
ذينفع1 |
مهمترين ذينفع در برگزاري اين سامانهها قطعا شهرداري تهران است. با برگزاري اين سامانهها منافع زيادي عايد شهرداري تهران ميشود از جمله ارتباط بيشتر با شهروندان به عنوان مهمترين مشتريان خدمات شهرداري كه زمينه افزايش مشروعيت و در نتيجه عرضه كالاها و خدمات به آنها را فراهم نموده و به اين طريق امكان ارتقاء رضايت و در نتيجه انجام بهتر اختيارات و تكاليف شهرداري فراهم ميشود. |
|
ذينفع2 |
پس از شهرداري، شهروندان تهراني مهمترين ذينفع در برگزاري اين سامانهها هستند. آنها از اين طريق ميتوانند بدون هزينه مالي زياد ضمن غنيسازي اوقات فراغت خود و آشنايي بيشتر با خدمات شهرداري، زمينه مشاركت خود را در امور شهري افزايش داده و علاوه بر اين سطح اطلاعات و توانمنديهاي خود را بهبود بخشند. |
* مسائل ذينفعان:
|
|
ذي نفع 1 |
ذي نفع 2 |
|
شهرداري |
شهروندان تهرانی |
|
|
وضعیت مشكل |
شهرداری تهران در ایام تابستان با خیل عظیم نوجوانان، جوانان و خانوادههای فرهنگی مواجه است که بخش اعظم وقت خود را به بطالت میگذرانند. جذب این حجم از مخاطبان برای شهرداری تهران منافع بیشماری به همراه دارد که سامانه نشاط می تواند تا حدود زیادی آن را محقق سازد. |
به دلیل تعطیلی مدارس و مراکز آموزشی در تابستان دانشآموزان، دانشجویان و فرهنگیان زیادی با حجم بالایی از اوقات فراغت مواجه هستند که نحوه گذران مطلوب آنها چندان آسان نیست. این اقشار میتوانند از خدماتی که سامانههای نشاط ارائه میکنند بدون صرف هزینه زیاد نهایت استفاده را ببرند. |
|
منافع |
شهرداری با برپایی سامانههای نشاط، میتواند با جذب شهروندان تهرانی زمینه معرفی خدمات خود و ایجاد رضایت از وظایف خود و مشروعیت بخشی به خود را فراهم کند |
علاوه بر پر کردن اوقات فراغت شهروندان تهرانی میتوانند زمینه برقراری ارتباط با شهرداری، زیرمجموعههای آن، سازمانهای غیردولتی و غیره را فراهم کنند. |
|
نقاط قوت و پتانسيل ذي نفعان |
شهرداری به واسطه در اختیار داشتن مراکز تفریحی و فرهنگی همچون پارکها و بوستانها ظرفیت و پتانسیل خوبی برای برپایی غرفه های سامانه های نشاط دارد. |
از آنجا که غالبا افراد مشارکت کننده در سامانههای نشاط اقشار فرهنگی و تحصیلکرده یا در حال تحصیل هستند این افراد از پتانسیل زیادی برای کمک به شهرداری برخوردار هستند. |
|
ارتباطات |
مهمترين مشتريان شهرداري به عنوان نهادي عمومي، شهروندان هستند و از اين رو شهرداری به دنبال جذب بیشتر آنهاست. |
شهروندان تهرانی مایل هستند بدانند در قبال وجوه پرداختي به شهرداري همچون عوارض سالانه ملك، طرح ترافيك و ... شهرداری چه كاري براي آنها انجام ميدهد |
|
* مساله سیاستی شهرداری : |
|
|
|
به طور خلاصه ميتوان گفت وجود جمعیت زيادي از جوانان، نوجوانان و شهروندان تهرانی که دارای اوقات فراغت زیادی در فصل تابستان هستند و به دلیل کمکاری سایر نهادهای ذیربط و عدم آگاهی، از روشهای گذران اوقات فراغت مطلع نیستند مهمترين مسالهاي بوده كه شهرداري تهران را به اجراي اين پروژه ترغيب نموده است. |
|
* پيامدهاي ناشي از مساله: |
|
وجود زمان طولاني براي اوقات فراغت و عدم برنامه براي اين اوقات پيامدهاي زيادي به همراه دارد كه از مهمترين آنها ميتوان به اين موارد اشاره كرد: 1- روي آوردن به تفريحات ناسالم 2- رهاشدن جوانان و نوجوانان در خيابانها و افزايش بزههاي اجتماعي 3- بالا رفتن نرخ جرایم به دلیل بيكاري دانشآموزان و دانشجويان در تابستان 4- بروز بیماریهای روحی- روانی همچون افسردگي 5- هدر رفتن استعدادها و پتانسيلهاي عظيم قشر جوان و نوجوان 6- بروز مشكلات اخلاقي و فرهنگي در خانوادهها 7- ايجاد نارضايتي در اقشار داراي اوقات فراغت نسبت به مشروعيت دولت و حاكميت |
|
* دلايل بروز مسئله اصلي |
|
عوامل متعددي در وجود اوقات فراغت زياد و بدون برنامه براي دانشآموزان، دانشجويان و فرهنگيان در كشورمان و بالاخص در تهران وجود دارد كه مهمترين آنها عبارتند از: 1- وجود تعطيلات زياد مدارس و دانشگاهها در كشورمان در فصل تابستان 2- مشخص نبودن سازمانها و نهادهاي مسئول در اين زمينه 3- فقدان مسئوليتپذيري نهادهای متولي امور فرهنگي 4- عدم تخصيص اعتبار كافي به نهادهاي متولي امور جوانان و نوجوانان 5- فقدان شناخت درست نسبت به تبعات تعطيلات بدون برنامه دانشآموزان و دانشجويان 6- قوي نبودن سازمانها و تشكلهاي غيردولتي فعال در زمينههاي مختلف براي جذب نوجوان و جوانان 7- اهميت نداشتن موضوع نزد برخي مسئولان و خانوادهها |
|
* هدف ازاجراي پروژه |
|
طرح سامانههاي نشاط بهطور مشخص با هدف غنيسازي اوقات فراغت خانوادههای تهرانی و ايجاد آرامش، شادي و نشاط از طريق انجام برنامههاي فرهنگي برگزار گرديده است |
|
* نتايج اجراي پروژه |
|
نتايج برگزاري سامانههاي نشاط را ميتوان به دو دسته نتايج مستقيم و غيرمستقيم تقسيم نمود. نتايج مستقيم شامل اين موارد است: 1- ايجاد و تقويت نشاط ، سرور و شادماني 2 - استراحت: رفع‌خستگي ، تجديد نيرو ، تمدد اعصاب،آسودگي 3 -تفريح، بازي و سرگرمی: تعادل جسمي و روحي، لذت و شادي، رضايت فردي، رهايي از وظايف روزمره و رهايي از قيود رسمي 4- خلاقيت: پرورش خلاقيت، خودشكوفايي، رشد مهارتها، تقويت اعتماد به نفس، تجربه شخصي و دروني، احساس ارزشمند بودن، تقويت ارزشهاي معنوي 5- همبستگي وتعلق: مهرورزي و ديگردوستي، رشد مسئوليتپذيري، رشد هويت و منزلت اجتماعي، تقويت حس تعلق گروهي، تقويت تعامل اجتماعي، تقويت روحيه شهروندي، تقويت ارزشهاي جمعي و محله‌اي 6 – رشد و شکوفایی استعدادها: کمک به شناخت توانمندی های فردی، ایجاد زمینه بروز استعدادها، بهرهگیری از افراد مستعد در انجام امور 7- رشد شخصیت: ایجاد انگیزه، خودباوری، احساس کرامت، اعتماد سازی، احساس ارزشمند بودن و پشتکار نتايج غيرمستقيم آن نيز به اين قرار است: 1-تقويت هويت ديني و ملي: تقويت هنجارهاي ارزشي در جامعه، تقويت روحيه وحدت ملي، ارتقاء سطح فرهنگ ملي و ديني، تقويت روحيه تعاون و همكاري، اعتلاي ارزشهاي عالي و اخلاقي و ارتقاء فرهنگ عمومی 2- تقويت سرمايه اجتماعي: افزايش توان سازماندهي و سازمانيابي، افزايش دانش، فنون و مهارتها، افزايش مشارکت داوطلبانه اجتماعي، تقويت جامعهپذيري و نظمپذيري، تقويت قانونگرایی 3-كاهش آسيب‌هاي اجتماعي: كاهش تنش‌هاي اجتماعي، كاهش انگيزه‌هاي تبهكاري، كاهش گرايش به مواد مخدر، دوري از لذتهاي زودگذر و انحرافي، تقويت همبستگي خانوادگي 4-کارآفريني: تقويت روحيه كارآفريني، توسعه اقتصاد گردشگري،توسعه خدمات فراغتي،توليد كالاهاي فرهنگي، بهسازي و مناسب‌سازي فضاهاي زندگي 5-توسعه فرهنگی، اقتصادي و اجتماعي:توسعه و ارتقای فرهنگ عمومی شهروندان، توسعه اقتصاد گردشگري، توسعه خدمات فراغتي |
|
* راهكار هاي موجود |
|
در كنار سامانه نشاط به عنوان يك راهكار براي غنيسازي اوقات فراغت راهكارهاي ديگري نيز پيشنهاد و اجرا شده است اما هيچيك به گستردگي طرح سامانه نشاط نبوده است. برخي از اين راهكارها عبارتند از: 1- برپايي تورهاي گردشگري تهرانگردي 2- برگزاري جشنواره اوقات فراغت 3- برپايي جشنواره كاردستيها 4- برگزاري جشنواره شمسه( جشنوارهاي از جشنوارههاي فرهنگي- هنري شامل عكس، نقاشي، شعر، سرود و ... |
|
* تجزيه تحليل راهكارها |
|
شهرداري تهران در جهت غنيسازي اوقات فراغت شهروندان تهراني تاكنون برنامههاي مختلفي را در ابعاد متفاوت اجرا كرده است اما سامانههاي نشاط جامعترين طرحي است كه تاكنون در اين زمينه به اجرا درآمده است. برخي از طرحهاي اجراشده سابق شامل تورهاي گردشگري تهرانگردي، جشنواره اوقات فراغت، جشنواره كاردستيها و جشنواره شمسه است. مقايسه اين طرحها با طرح سامانه نشاط چه از حيث هزينه، موفقيت، نسبت سود و هزينه و چه از بعد امكانات بهكار گرفته شده، ريسك اجتماعي آن و غيره غيرقابل قياس است. به اين دليل تكميل جدول تجزيه و تحليل راهكارها در خصوص طرح سامانه نشاط قابل انجام نيست. |
جدول تجزيه تحليل راه كارها
|
|
گزينه 1 تورهاي گردشگري تهرانگردي |
گزينه 2 جشنواره اوقات فراغت |
گزينه 3 جشنواره كاردستيها |
گزينه4 جشنواره شمسه |
گزینه 5 سامانه نشاط |
|
هزينه(كم - زياد) |
کم |
کم |
کم |
زیاد |
زیاد |
|
شانس موفقيت (كم - زياد) |
زیاد |
کم |
کم |
زیاد |
زیاد |
|
نسبت سود و هزينه (كم - زياد) |
کم |
کم |
کم |
زیاد |
زیاد |
|
افق زماني(بلند-كوتاه-ميان مدت) |
زیاد |
کم |
کم |
زیاد |
کم |
|
ريسك اجتماعي (كم - زياد) |
زیاد |
کم |
کم |
کم |
کم |
|
* شناسايي راهكار بهينه |
|
در بین راهکارهای پیشنهادشده برای غنیسازی اوقات فراغت، سامانههاي نشاط راهكار بهينه محسوب میشود. |
تكميل اجزاي ماتريس پروژه
* فعاليتها
|
فعاليتها |
وروديها( الزامات) |
مفروضات(پيشبينيها) |
|
1- برپايي غرفهها 2- برگزاري جنگ شادي 3- برگزاري مسابقات 4- تجليل از مديران موفق 5- تجليل از مشاغل مختلف 6- اجراي برنامههاي قرآني
|
1- استقرار لوازم و تجهيزات موردنياز 2- توزيع برگههاي مسابقه يا آماده كردن افراد براي مسابقه 3- ارسال دعوتنامه براي صاحبان مشاغل و مديران جهت شركت در برنامه 4- دعوت از قاريان و مداحان جهت اجراي برنامههاي مذهبي
|
1-غرفهها در موعد تعيينشده برپا ميشوند 2-شركتكنندگان در مسابقات پاسخ مسابقات را در وقت خود به مسئولين برنامه داده يا در موعد معين در مسابقه حاضر ميشوند 3-افراد دعوتشده در برنامه حاضر خواهند شد
|
|
|
|
|
* خروجيها
|
خروجيها |
شاخصهاي اندازهگيري |
مفروضات و پيشبينيها |
|
1-پرشدن اوقات فراغت شهروندان در تابستان 2-ايجاد شادي و نشاط در شهروندان 3-جلب رضايت شهروندان 4-آشنايي مردم با خدمات شهرداري
|
1-استقبال از سامانههاي نشاط 2- مشاركت آنها در برنامههاي مختلف سامانه نشاط 3-نظرسنجي 4-ميزان مشاركت مردم در طرحهاي شهرداري |
1-بهبود ارتباط مردم با شهرداري 2- كاهش افسردگي بين افراد مشاركتكننده در طرح 3- بهبود رفتار شهروندان در ارتباطات خود با شهرداري 4-تقويت ارتباط متقابل مردم و شهرداري |
* اهداف پروژه
در طرح سامانههاي نشاط نتايج تا حدود زيادي با خروجيها منطبق است.
|
هدف نهايي |
شاخصها |
مفروضات |
|
1-غنيسازي اوقات فراغت خانوادههاي تهراني 2-افزايش سطح رضايت مردم از شهرداري 3-ايجاد سرور و نشاط در بين شهروندان تهراني 4-آموزش نحوه گذران اوقات فراغت
|
1-ميزان استقبال شهروندان از برنامههاي سامانههاي نشاط 2-مشاركت مردم در طرحهاي شهرداري 3-رضايت آنها از برگزاركنندگان سامانه نشاط 4-برنامههاي مختلف برگزارشده |
1-سامانهها اوقات فراغت خانوادهها را تا حدود زيادي پر نموده است 2-نظرات مردم سريع اجرايي ميشود 3-استمرار طرح مذكور بسياري از مشكلات روحي-رواني شهروندان تهراني را رفع خواهد كرد 4-نوجوانان و جوانان شركتكننده خواهند توانست خودشان براي اوقات فراغتشان برنامهريزي كنند |
گزارش غني سازي اوقات فراغت
2080 سامانه نشاط (1.200.000مخاطب)
553 تور گردشگری تهران گردی (30.000 مخاطب)
شادی و نشاط روح جامعه است. تا نشاط اجتماعی بين آحاد مردم جای خود را باز نکند نمیتوان انتظار شکلگيری جامعهای پويا و مترقی را داشت. يکی از مشکلات ساکنين کلانشهرها مسئله رواج افسردگی بين آحاد مردم است. عواملی چون تورم اقتصادی، ترافيک، آلودگی هوا، استرسها و تراکم بيش از حد جمعيت در بروز اين معضل اجتماعی دخيلاند. اين موضوعات شادی و نشاط را از مردم میگيرند. لذا شهرداری تهران طی چندسال اخير تصميم به راه اندازی فضاهايي در سطح شهر گرفت تا شهروندان در روزهای تعطيل بتوانند کنار خانواده های خود بعداز ظهر شادی را سپری کنند تا در تحکيم بنيان خانواده تاثيرگذار باشد. در سال اول اجرای طرح(84)، تعداد سامانههای نشاط 22 نقطه ؛ در سال دوم 66 نقطه و در سال سوم به 123 نقطه و امسال(89) 374 نقطه(هر محله يک سامانه نشاط) ارتقاء يافت.
تدوين برنامه های شاد و سرگرم کننده برای شهروندان خصوصا جوانان که زمينه آسيبهای اجتماعی در آنان زياد است از اولويتهای برنامه ای شهرداری تهران بوده و اعتقاد بر اين است که در چنين فضاهايي خانواده ها دغدغه و نگرانی معمول در مراودات و معاشرتهای جوانان خود را نخواهند داشت. چرا که هم محيط سالم است و هم خانواده ها در کنار هم به تفريح و سرگرمی پرداختند. آمارها نشان داد در برخی از سامانه های نشاط ، بالغ بر 10.000 نفر جمعيت حضور يافتند ضمن اينکه در حاشيه برپايي سامانه های نشاط، غرفه هايي با رويکرد آموزشی در زمينه مسائل حمل و نقل و ترافيک، سلامت، ورزش و تفريحات سالم نيز داير و با استقبال زيادی روبروشد.
*دکترای سیاستگذاری عمومی دانشگاه تهران
منابع:
سامانه نشاط محلات، معاونت امور فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران، 1389
سامانههاي نشاط، معاونت امور فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران، 1388
معرفي مدل LFA
گزارش غنيسازي اوقات فراغت، معاونت امور فرهنگي و اجتماعي شهرداري تهران، 1389