فرا رسیدن زمان کنار نهادن مدلهای اقتصادی معیوب که دنیا را تبدیل به جای خطرناکی میکند
- دسته: مقالات
- بازدید: 1650
26سال از زمانی که پل رومر نظریههای اقتصادیاش را در مقالهای با عنوان "تغییرات درونی فناوری" مطرح کرد، میگذرد. مقالهی وی نشان میدهد که چطور فناوری اطلاعات تبدیل به مقولهای بنیادین در جهان ما شده است. تغییر نگرش در علوم اقتصادی از زمین و کار و مرکز به سمت مردم و ایدهها و اشیا حرکت کرده است. هفتهی گذشته رومر مقالهی دیگری منتشر کرد و معتقد است که اقتصاد کلان علمی است که نه تنها برای سه دهه ساکن مانده بلکه در توانایی شناخت واقعیات نیز به عقب رانده شده است. در اواخر دههی 70 میلادی اعتقاد به نظریات کینگز کاهش یافت و نسل جدید از اقتصاددانها زمینهی موضوع را به سمت محاسبات و معادلات به شدت انتزاعی کشاندند. گمان آنها این بود که اقتصاد تمایل به تعادل و موازنه دارد و تنها شوک ناگهانی خارج از سیستم قادر به بر هم زدن آن است. تا وقتی که شوکها خارج از سیستم است، اقتصاددان برای مدلهای محاسباتیشان باید فکر کنند که این شوکها چه میتواند باشد. رومر در مقاله "مشکلات اقتصاد کلان" برخی از این تصورات را به سخره میگیرد.
همچنیی استیو کین اقتصاددان دانشگاه کینزتون معتقد است که تکیه بر مدلهای اقتصادی معیوب در بحران اقتصادی 2008 نقش داشتهاند. –، نظریات اقتصادی، با تشویق تصمیمگیران به نادیده گرفتن خطرات، این قدرت را دارند که دنیا را خطرناکتر کنند. اما خطرات بسیار بزرگ همچنان پا بر جا هستند. یکی از تئوریهایی که هشت سال بعد از سقوط 2008 همچنان سیاستگذاران را گمراه میکند، این است که اقدامات بانک مرکزی به این موضوع ارتباطی ندارد. بانکهای مرکزی برای دفع رکود اقتصادی جهان در حدود 12 تیریلون دلار اسکناس چاپ کردهاند ولی تهدید همچنان وجود دارد. رکود اقتصادی تهدیدیست که باعث نگرانی بانکداران مرکزی، دولتها و نظریهپردازان اجتماعی است – که به آرامی باعث بیاثر شدن سیاستهای پولی میشود. اما نظریهی متفاوت دیگری میگوید که اگر بانکهای مرکزی حمایت خود را قطع کنند هیچ تاثیری نخواهد داشت– زیرا معادلات میگوید که هیچ همبستگیای میان سیاستهای پولی و بروندادهها وجود ندارد. بانک مرکزی میتواند نرخ سود را دو برابر کند و سیاست تسهیلات کمّی(1) را کاهش دهد و اقتصاد نیز با نرخ مشابه رشد کند. رومر با مقایسهی نظریات اقتصاددان برجسته مشکلات سیستم را موارد زیر میداند: اعتماد به نفس کاذب، جامعهای که به طور غیر عادی یکپارچه در نظر گرفته میشود، عدم انعطاف گروههای طرفدار مذهب، تمایل به نادیده گرفتن نتایجی که با نظریه تطبیق ندارد و در نظر نگرفتن ریسکهای نظریات اشتباه.
این موضوع تنها مربوط به علوم اقتصادی نیست. رومر با مقایسه قوانین نادرست در علم فیزیک و اقتصاد میگوید به طور کلی، اشتباه در سبک و سیاق هر قاعدهای ممکن است وجود داشته باشد که تبدیل به نوعی اتکای بیش از حد به محاسبات میشود. اگر نظر رومر صحیح باشد، این دلالت بر روشهایی دارد که دولتها و بانکهای مرکزی در سیاستگذاریها اتخاذ میکنند. به جای مدلهای انتزاعی باید مدلهای را طراحی کرد که به واقعیت نزدیکتر باشد. – و از فناوریهای شبیهساز کامپیوتری نیز میتوان استفاده کرد. مدلسازیِ عامل محور به جای کاهش واقعیت به چندین متغیر، سعی میکند تا واقعیت را با جزییات و به همراه موارد پیشبینی نشده، کپی کند. از این مدلها در پیشبینیهای آب و هوا یا برنامهریزی حمل و نقل شهری استفاده میشود. برای مثال این مدلسازی عامل محور عملکرد میلیون فرد را در زمینهی امور مالی به صورت دیجیتالی وارد مدل میکند. واقعیت پیچیدهتر از تصورات اقتصادی محاسبه محور نیست. در واقع مجموعهای از تصمیمهای روزانهی ما در خرید و فروش – از کاپوچینو و نان تا برنامهریزی درآمد و هزینههای روزمره- با عاملی فراتر از عقلانیت رخ میدهد. در نتیجه در حالی که اقتصاددان قدیمی که بر اساس محاسبه به دنبال ثبات هستند و به صورت خیالی بروز مشکلات را تصور میکنند، اقتصاددان مخالف این نظر به دنبال شوکها پیشبینی نشدهي اقتصادی هستند که خارج از سیستم رخ میدهد. پس از یک دهه و اتفاقات پیش آمده جوامع دانشگاهی به دنبال یافتن عوامل عدم ثبات در درون سیستم و تحقیق در مورد آن هستند. رومر میگوید احساس من این است که پاسخ این موضوع در شبیهسازیهای عامل محور نهفته است که در آن میلیون فرد مجازی فقط به دنبال ثروت نیستند و گاهی ممکن است بر اساس جنسیت و حس نوع دوستیشان تصمیمات غیر منطقی بگیرند و طبقهي اجتماعی، جنسیت و نژاد از مهمترین حقایق اقتصادی هستند.
مترجم: نیرا منتخبی، منبع: گاردین، 19 سپتامبر 2016
1: سیاست نامتعارف پولیست که بانکهای مرکزی برای جلوگیری از افت عرضه پول هنگام نامؤثر بودن سیاست استاندارد پولی مورد استفاده قرار میدهند و هر کشور از این سیاست به شکل متفاوتی استفاده میکند. مانند سیاست توازن مجدد داراییها و چرخش اوراق قرضه