مریم اسماعیلی فرد: در دنیای رقابتی امروز، موضوع مسئولیت اجتماعی بنگاه ها نسبت به مردم و زیست کره تبدیل به یک مزیت رقابتی شده است.
مبنای این مزیت رقابت،در ساخت برندهایی متعهد و لذا تاثیر مثبت بر افکار عمومی به عنوان مصرف کننده کالا و خدمات بنگاه هاست.یکی از ابعاد مهم مسئولیت اجتماعی،بحث بانکداری سبز است که با توجه به حساسیت روزافزون افکار عمومی نسبت به مسائل زیست محیطی،می تواند به عنوان مزیت رقابتی در جذب مشتری و لذا سود بیشتر موثر باشد.
خدمات بانکداری سبز را می توانیم به دو بخش تقسیم کنیم.
بخش اول مربوط به اقداماتی است که بانک مشابه هر بنگاه دیگر که می‌خواهد به سمت سبز شدن حرکت کند انجام می‌دهد. در واقع یک سیستم سبز بانکداری هم در ورودی و هم در خروجی و نیز در فرآیندها سبز می شود. یکی از الزامات اولیه این نوع بانکداری حذف کاغذ (در قالب فرم، فیش و ....)در عملیات بانکی است. این مسئله نه تنها به کاهش قطع درختان و لذا بهبود وضعیت هوا و نیز کاهش فرسایش خاک منجر می شود بلکه از آنجاکه در هر یک برگ کاغذ A4 تقریبا 14 لیتر آب مجازی یا پنهان وجود دارد به صرفه جویی در مصرف آب در شرایط کنونی تنش آبی ایران نیز کمک می‌کند. همچنین لازم است به سمت کاهش پول کاغذی هم حرکت کنیم. اکنون در کشور رقم عجیب 4/1 قطعه اسکناس را داریم. البته جایگزینی پول کاغذی با کارت هوشمند هم باید با احتیاط انجام شود. در واقع می توان به جای جایگزینی بد با بدتر به سمت گزینه های سبزتر در تهیه کارتهای بانکی پیش رفت و به امکان بازیافت کارتها و کاهش پسماند هم توجه کرد.
بحث دیگر در خصوص استفاده از تکنولوژی های ارتباطی و بانکداری مجازی است. یکی از فواید این موضوع کاهش نیاز به مراجعه حضوری و لذا صرفه جویی در سوخت و کاهش آلاینده‌هاست. کنیا در این حوزه بسیار پیش روست و در کشور ما هم در قالب بانکداری الکترونیک اقدامات خوبی انجام شده است. اما در خصوص شاخص های دیگر بانکداری سبز کمتر اقدام شده است . مثلا در خصوص احداث شعب سبز که بر اساس اصول معماری سازگار با محیط زیست و بهره مند از نور طبیعی و سیستمهای استفاده بهینه از انرژی بنا شود یا در حوزه معماری فناوری اطلاعات از کابلهایی استفاده کنند که به علت جذب کمتر گرد و خاک منجر به صرفه جویی در مصرف انرژی می شوند و سخت افزارهایی را استفاده کنند که بازده انرژی بهتری دارند. بحث دیگر که نیاز به کار ویژه در کشور دارد بخش لحاظ مدیریت ریسک زیست محیطی پروژه ها در اعطای تسهیلات است.
لازم به تاکید است که این مباحث صرفا نظری نیست و در عمل از دهه 80 میلادی بسیاری از بانکهای دنیا به این عرصه وارد شده اند و تجارب خوبی در این حوزه پیش روی نظام بانکی کشور است. بانکداری سبز یکی از شروط اعطای وام و سرمایه گذاری را الزامات زیست محیطی قرار می دهد. به عنوان مثال بانک آمریکا در طرحهای توسعه جنگل 2 درصد نرخ سود تسهیلات را کم می کند و یا در سوئیس در صورت استفاده خرید خودرو دوگانه سوز تخفیف سود تسهیلات داده می شود ، در آلمان دویچه بانک به خریداران منازل سبز یک درصد تخفیف در اعطای وام می دهد. ارائه این گونه مشوقها در ارائه تسهیلات در سبز شدن جهت گیری خدمات گیرندگان تاثیر مناسبی دارد.علاوه بر این می توان وجه الزام آور را اندکی تقویت کرد.
مثلا با توجه به مصرف بیش از 90 درصد آب استحصال شده در بخش کشاوزی و بهره وری پایین آب در این بخش الزامی تحت عنوان اصلاح نظام آبیاری را مطرح کرد. و یا در خصوص خرید خودرو ،تنها به خریداران خودروهای کم مصرف تسهیلات ارائه کرد.
در بانکداری سبز صندوقهای خاصی نیز برای سرمایه گذاری در فعالیتهای دوستدار محیط زیست مثلا در خصوص انرژهای پاک ایجاد شده است که تجربه موفقی در استرالیا داشته است. توجیه این صندوقها هم مربوط به ارائه سود پایین تر به مشتریان است و هم بخشی از مسئولیت های اجتماعی اخلاقی یا برند ساز بانک است.