قوانین جدید حاکم بر دور جدید "سیاست انسجام" سرمایه گذاری اتحادیه اروپا برای 2014-2020 رسما توسط شورای اتحادیه اروپا در دسامبر 2013 تایید شد. این سیاست شامل ادغام استراتژیهای پژوهش و نوآوری ملی / منطقه ای در راستای تخصص هوشمند[1] مبتنی بر "برنامه های تحول اقتصادی مکان محور " میباشد.
هدف سیاست RIS3
هدف از سیاست مذکور این است که اتحادیه اروپا به یک اقتصاد هوشمند، پایدار و فراگیر تبدیل گردد و کشورهای عضو به سطح بالایی از اشتغال، بهره وری و انسجام اجتماعی دست یابند.
در این راستا اتحادیه پنج هدف بلندپروازانه شامل اشتغال، نوآوری، آموزش، شمول اجتماعی[2]، آب و هوا/ انرژی را تعیین نموده تا سال 2020 محقق گردند و تمامی اعضا موظف اند تا استراتژیهای تخصص هوشمند را در فرآیند کشف کارآفرینی طراحی نمایند بنابراین صندوقهای سرمایهگذاری اروپا (ESIF) می توانند موثرتر و مشترکا بین اعضای اتحادیه، سیاستهای ملی و منطقهای مختلف مورد استفاده قرار گرفته و همچنین سرمایهگذاریهای بخش دولتی و خصوصی میتواند افزایش داده شود.
منطق سیاست RIS3
- نوآوری اولویتی برای همه مناطق: اروپا 2020 نیازمند سیاستگذاران جهت بررسی چگونگی جنبه های مختلف رشد هوشمند، پایدار و فراگیر مناسب است. "استراتژیهای یکپارچه تخصص هوشمند" پاسخی به چالشهای پیچیده توسعه از طریق تطبیق سیاست با بافت هر منطقه است.
- جهت تمرکز سرمایه گذاری و افزایش همکاری:RIS3 تلاشهای توسعه اقتصادی و سرمایه گذاری بر نقاط قوت نسبی هر منطقه، بهره برداری از فرصتهای اقتصادی و روندهای در حال ظهور، و اقدام برای تقویت رشد اقتصادی آن است.
- به منظور بهبود روند نوآوری: RIS3 نیازمند هوشمندی، انتخاب های استراتژیک و سیاستگذاری مبتنی بر شواهد است. اولویتها بر اساس یک فرآیند کشف کارآفرینی پایین به بالا توسط هوش استراتژیک در مورد دارایی های منطقه ای، چالشهای آن، مزیت رقابتی و پتانسیل آن تنظیم می شود.
- برای بهبود حکمرانی و جذب همکاری های بیشتر: RIS3 همه ذینفعان را تشویق میکند تا در یک چشم انداز مشترک متحد شوند. این سیاست شرکتهای کوچک، متوسط و بزرگ را به هم متصل میکند و حکومت چند سطحی را تشویق میکند.
منطق اقتصادی سیاست RIS3
- به منظور توسعه و پیاده سازی استراتژیها در جهت تحول اقتصادی: RIS3 نیازمند رویکردی یکپارچه و مکان محور برای طراحی سیاستها است. سیاستها باید متناسب با بافت محلی بوده و تصدیق کننده وجود مسیرهای مختلف برای نوآوری و توسعه منطقه ای باشند که عبارتند از: 1) به روز نمودن بخشهای سنتی از طریق فعالیتهایی با ارزش افزوده بالاتر 2) مدرنسازی با اتخاذ و انتشار فنآوری های جدید 3) متنوعسازی فنآوری از تخصص های موجود به زمینه های مرتبط 4) گسترش فعالیتهای اقتصادی جدید از طریق تغییرات تکنولوژیکی بنیادی و نوآوری 5) بهرهبرداری از اشکال جدید نوآوری اجتماعی و نوآوری در خدمات.
- جهت پاسخ به چالشهای اقتصادی و اجتماعی: اروپا با رقابتهای جهانی بیامان در استعداد، ایده ها و سرمایه مواجه است. ریاضت مالی مستلزم تمرکز دولتها بر منابع کمیاب در زمینه هایی است که پتانسیل واقعی جهت ایجاد اشتغال و رشد پایدار را دارند. استراتژیهای تخصص هوشمند همچنین ابزاری قدرتمند برای مقابله با چالشهای اجتماعی، زیستمحیطی، آبوهوا و انرژی، مانند تغییرات جمعیتی (آمار نفوس) ، بازده منابع، امنیت انرژی و انعطاف‌پذیری اقلیمی[3] است.
- جذب سرمایه گذاران بین المللی و خصوصی
- ارتقای ارتباط داخلی و خارجی بین کشورهای منطقه
- جلوگیری از تداخل و تکرار در استراتژی های توسعه
- ترویج دانش و فنآوری
استراتژی تخصص هوشمند[4]
"به معنای استراتژی های ملی یا منطقه ای نوآوری است که اولویتها را به منظور ساخت مزیت رقابتی از طریق توسعه و تطبیق پژوهش و نوآوری در جهت نیازهای کسب و کار برای رسیدگی به فرصتهای در حال ظهور و توسعه بازار به شیوهای منسجم مشخص میکند، که در این صورت از تکرار و تلاشهای جداگانه اجتناب می شود".
RIS3 مناطق را به اتخاذ سیاستهای واقع بینانه متناسب با امکانات، فرصتها و نیازهای خود تشویق می نماید. تخصص هوشمند مکان محور بر موارد زیر مبتنی است:
- تجزیه و تحلیل SWOT[5] و یا مشابه با تمرکز منابع بر مجموعه ای محدود از اولویتهای پژوهش و نوآوری؛
- تشریح اقدامات جهت تشویق سرمایه گذاری بخش خصوصی در پژوهش، تکنولوژی و توسعه؛
- نظارت و بررسی سیستم؛
- هر دولتی چارچوب طرح منابع بودجه در دسترس را برای تحقیق و نوآوری تدوین میکند؛
- هر دولتی طرح چندساله برای بودجهبندی و اولویتبندی سرمایه گذاریهای مرتبط با اولویتهای اتحادیه اروپا را تدوین نماید.
فریبا حیدری
منبع: http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/informat/2014/smart_specialisation_en.pdf
[1] National/Regional Research and Innovation Strategies for Smart Specialisation (RIS3 strategies)
[2]حق تحصیل، کار، آموزش، بهداشت، مسکن و .. برای تمامی افراد و گروه‌ها (social inclusion)
[3] Climate Resilience
[4] Smart specialisation strategy
[5]SWOT:Strength, Weakness, Opportunity, Threat